ماهوارههای چینی جایگزین GPS میشوند
ماهوارههای چینی جایگزین GPS میشوند؛ این جمله حالا دیگر یک تیتر خبری نیست، بلکه بخشی از سیاستگذاری فضایی ایران در مسیر کاهش وابستگی به سامانههای موقعیتیاب آمریکایی است. با افزایش اختلالات در سرویسهای GPS و نبود منظومه بومی مسیریابی، مسئولان فضایی کشور تصمیم گرفتهاند از سامانه BeiDou چین بهعنوان راهحل میانمدت استفاده کنند تا زیرساختهای حیاتی کشور دچار اختلال نشوند.
چرا ایران به دنبال جایگزینی GPS است؟
وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، در هفته جهانی فضا اعلام کرد که منشأ اختلالات اخیر در سامانههای GPS، نه عملکرد ماهوارههای خارجی، بلکه نبود منظومه بومی مسیریابی در کشور است. او تأکید کرد که ایران تاکنون اقدام جدی برای طراحی و ساخت ماهوارههای موقعیتیاب داخلی انجام نداده و به همین دلیل همچنان وابسته به سامانههای بیگانه است که گاه دچار اختلال یا محدودیت میشوند.
سامانه BeiDou چین؛ جایگزین موقت اما مؤثر
در حال حاضر، مذاکراتی با چین برای بهرهگیری از سامانه BeiDou انجام شده است. این سامانه که طی سالهای اخیر توسعه یافته، اکنون بهعنوان یکی از چهار منظومه موقعیتیاب جهانی (در کنار GPS، گلوناس و گالیله) شناخته میشود. استفاده از BeiDou میتواند در میانمدت بخشی از مشکلات موجود را برطرف کند و انتظار میرود ظرف یک تا دو سال آینده در ایران عملیاتی شود.
چالشها و نگرانیها
با وجود مزایای بالقوه، کارشناسان حوزه نقشهبرداری، هوافضا و صنعت پهپاد هشدار دادهاند که جایگزینی کامل GPS با BeiDou در کوتاهمدت میتواند چرخه پروژههای عمرانی، نقشهبرداری دقیق و فعالیتهای پهپادی را مختل کند. بسیاری از تجهیزات موجود در ایران، از جمله پهپادهای رایج مانند سریهای فانتوم و مویک، عمدتاً به GPS و گلوناس وابستهاند و با سامانه BeiDou سازگاری کامل ندارند.
همچنین، در حوزههای تخصصی مانند برداشتهای استاتیک و نقشهبرداری دقیق، سامانه BeiDou هنوز از نظر دقت و پایداری به سطح GPS نرسیده و اتکای صرف به آن میتواند باعث کاهش کیفیت دادهها و افزایش خطاهای اجرایی شود.
راهحل بلندمدت؛ منظومه ماهوارهای بومی
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران تأکید کرده که راهحل نهایی، طراحی، ساخت و پرتاب منظومه ماهوارهای موقعیتیاب بومی است. این پروژه نیازمند سرمایهگذاری سنگین، زیرساختهای فنی پیشرفته و بازه زمانی سه تا پنج ساله برای تحقق کامل است. با این حال، آغاز این مسیر میتواند ایران را در آینده به جمع کشورهای دارای استقلال فضایی در حوزه موقعیتیابی وارد کند.
جمعبندی
ماهوارههای چینی جایگزین GPS میشوند؛ اما این جایگزینی فعلاً یک راهحل موقت برای عبور از بحران اختلالات موقعیتیابی است. ایران در مسیر استقلال فضایی قرار گرفته، اما تا رسیدن به منظومه بومی، باید با دقت و برنامهریزی، از گزینههای جایگزین مانند BeiDou بهره ببرد. این تصمیم اگر با درک فنی، تطبیق تجهیزات و آموزش تخصصی همراه باشد، میتواند گامی مؤثر در کاهش وابستگی و افزایش امنیت زیرساختهای حیاتی کشور باشد.
